De inspiratie voor het GRIP-project kwam er na een studiebezoek aan het Alfrink College in Nederland. Deze school werkt al jarenlang systematisch rond gedrag en routines in de klas, met opvallend positieve resultaten. Dat overtuigde het PIVA-team ervan dat deze aanpak ook binnen de Vlaamse context waardevol én haalbaar is. Een uitrol ervan in de school wordt ondersteund en als inspirerend voorbeeld naar andere scholen gepromoot door Provinciaal Onderwijs Vlaanderen.

Ook bij Tom Bennett, adviseur bij het Britse Ministerie van Onderwijs en een gerenommeerde expert op het vlak van klasgedrag, routines en schoolcultuur, vond het PIVA-team bruikbare modellen. In zijn onafhankelijke rapport ‘Creating a Culture’ benadrukt Bennett dat routines één van de drie kernonderdelen zijn van goed gedrag op school. Hij benadrukt expliciet dat routines en gedrag moeten worden aangeleerd, herhaald en verankerd om de klasomgeving voorspelbaar en veilig te maken. Dit is het grote verschil tussen regels (opgelegd) en routines (aangeleerd).

Rust als basis voor sterk leren

Duidelijke en consequente routines zorgen niet alleen voor rust in de klas, maar vormen ook de basis voor sterk leren. Onderzoek toont aan dat voorspelbaarheid en veiligheid cruciale voorwaarden zijn om leerlingen de ruimte te geven om écht te groeien. Met GRIP wil PIVA die principes duurzaam verankeren in de dagelijkse schoolwerking.

De 5 routines op PIVA gaan over:

• de les binnenkomen
• beginnen met een startactiviteit
• 3-2-1 bij lesovergangen (3: je maakt je huidige taak af, 2: je legt materiaal weg of pakt het volgende erbij, 1: je zit stil, kijkt naar de leraar, klaar om verder te gaan)
• het afronden van de les
• vaste plaatsen in de klas.

Met de ‘ClassCharts’ worden leerlingen beloond voor het opvolgen van de routines en kan het pedagogisch team onderzoeken wat het effect van consequent belonen is op de resultaten en het gedrag van de leerlingen. Naast deze pluspunten kunnen leraren ook minpunten geven, deze kunnen resulteren in bijsturende maatregelen.

De orde-paradox doorbreken

Leraren geven vaak aan dat ze goed zijn in orde houden, maar tegelijk verliezen ze heel wat kostbare lestijd aan ordeproblemen. Die zogenaamde orde-paradox wordt ook bevestigd door het internationale TALIS-onderzoek uit 2024 (Teaching And Learning International Survey): in Vlaamse klassen worden meer gedragsproblemen en pestincidenten gemeld dan in veel andere landen. Ook blijkt eruit dat onze leraren beschikken over sterke klasmanagementvaardigheden, maar toch elke les gemiddeld 8 à 9 minuten verliezen aan orde houden.

Een eigen verhaal schrijven

Na het studiebezoek aan de school in Nederland koos PIVA er bewust voor om niet zomaar een bestaande methode te kopiëren, maar een eigen traject uit te tekenen. Routines en gedragsverwachtingen verankeren in een school vraagt tijd, reflectie en vooral een gedeelde visie. Daarom ging de directie samen met het team aan de slag om een gemeenschappelijk begrippenkader en een gedeelde taal te ontwikkelen. Dat kader helpt om dezelfde verwachtingen te delen, zodat leerlingen overal dezelfde duidelijkheid en routines ervaren.
De GRIP aanpak wordt sinds september als proefproject uitgerold in de klassen 1A en 1B en het 3^de jaar dubbele finaliteit. Wat dit project uniek maakt is het grote draagvlak binnen de school en het beloningssysteem dat consequent wordt toegepast.

Veelbelovende resultaten

De eerste evaluaties tonen dat leerlingen in de betrokken klassen sneller tot leren komen, beter samenwerken en meer zelfvertrouwen tonen in de lessen. Leraren geven aan dat ze minder tijd verliezen aan ordeproblemen en dat er een rustiger en positiever klasklimaat heerst.

Na de proefperiode in de eerste en derde graad wil PIVA de GRIP-aanpak verder uitrollen naar alle klassen. De school ontwikkelt intussen ook een interne opleiding om nieuwe leraren te ondersteunen in het werken met routines en positief gedrag. De ervaringen van PIVA worden bovendien gedeeld met andere provinciale scholen, zodat GRIP kan uitgroeien tot een voorbeeldproject binnen het Provinciaal Onderwijs Antwerpen.

"Onderwijs gaat niet alleen over kennis doorgeven, maar ook over een omgeving creëren waarin jongeren tot leren komen. Rust en voorspelbaarheid zijn daarbij geen luxe, maar een voorwaarde“ aldus gedeputeerde Luk Lemmens, bevoegd voor Provinciaal Onderwijs Antwerpen. “Met GRIP kiest PIVA voor een aanpak die even eenvoudig als doeltreffend is: duidelijkheid, structuur en respect in de klas. Dat zijn de bouwstenen van sterk onderwijs."

Een ambitieus groeiproject

Met GRIP bevestigt PIVA haar ambitie om een school te zijn waar vakmanschap hand in hand gaat met welbevinden. Door rust en voorspelbaarheid te creëren, wil de school elke leerling de kans geven om zich maximaal te ontplooien – in de praktijk, in theorie én als persoon.

"PIVA toont met dit project dat goed onderwijs niet stopt bij de vakinhoud. Door gedrag en routines bewust in te bedden in de schoolcultuur, ontstaat er ruimte voor groei, bij leerlingen én bij leerkrachten. Het is een mooi voorbeeld van hoe Provinciaal Onderwijs Antwerpen voortdurend vernieuwt, met oog voor wat echt werkt in de klas", besluit gedeputeerde Luk Lemmens.

Pilootklassen

Het project startte dit schooljaar in 1A, 1B en 3D/A, met de duidelijke ambitie om GRIP verder uit te rollen naar de volledige school én later naar het provinciaal onderwijs Antwerpen.

ATV kwam vanochtend langs en maakte een mooie reportage over het project in actie.

Bekijk de reportage van ATV

In de pers:

• VRT Journaal woensdag 12 november: Aanpak probleemgedrag op school (vanaf 15') met pedagogisch directeur Nathalie Trické
• GVA: Leerlingen van PIVA nemen deel aan proefproject rond structuur en routine in de klas